Tagarchief: Elfstedentocht

Jeen was een fenomeen!

Hij groeide op in de Alde Feanen, een uitgestrekt moeras- en poldergebied ten zuidoosten van Leeuwarden. Zijn ouders hadden een boerenbedrijf. Door het uitbreken van de grote crisis van de jaren dertig werd het gezin hard getroffen. De boerderij moest worden verkocht en vader Halbe werd weer boerenarbeider. Deze gebeurtenis maakte grote indruk op de jonge Jeen. Armoede en ontberingen stimuleerden hem om te laten zien wat hij waard was. De basis voor de enorme dadendrang, die zijn verdere leven zou kenmerken, vond hier zijn oorsprong.

Jeen was een goede leerling en bezocht de Rijkskweekschool in Leeuwarden, iets wat zeer ongebruikelijk was voor iemand uit het arbeidersmilieu. Het vak van onderwijzer was hem op het lijf geschreven. Zijn grootste passie bleef echter het schaatsen. Met een meedogenloze winnaarsmentaliteit zocht hij zijn fysieke grenzen op en was snoeihard voor zichzelf. In bijna duizend wedstrijden reed hij in de prijzen, een palmares waar je u tegen zegt.

Historicus Mark Hilberts heeft een biografie geschreven, die het lezen meer dan waard is.  Sportheld Jeen van den Berg (1928-2014), winnaar van de Elfstedentocht in 1954, heeft hij in de tijd geplaatst en zijn verhaal prachtig opgebouwd. Met zijn lenige pen houdt Hilberts de vaart erin en neemt de lezer mee over een periode van bijna honderd jaar. Van de moeilijke jaren dertig en de oorlogsjaren tot heden. Hij laat zien dat ‘de generaal van het peloton’ op verschillende terreinen baanbrekend verrichtte en meer was dan alleen een succesvolle sporter. Niet minder dan vijftig mensen uit Jeens directe omgeving werden geïnterviewd. De prachtige zwartwit foto’s, vaak afkomstig uit het privé archief van de hoofdpersoon, geven het boek iets extra’s. Helaas kreeg de topschaatser niet de sterrenstatus die zijn tijd- en plaatsgenoot Abe Lenstra wel ten deel viel. Het voetbalstadion in Heerenveen kreeg de naam van deze nukkige, tegendraadse en mysterieuze voetballer. Naar Jeen van den Berg werd nog geen straat, plein of steeg vernoemd. Hij moest het doen met het ereburgerschap van Heerenveen…

Aan Jeen van den Berg kleefden geen randjes van luiheid en recalcitrantie. Zijn imago van vriendelijke en welbespraakte schoolmeester; toonbeeld van rust en regelmaat, droeg juist niet bij aan de mythevorming“.

Na het omslaan van de laatste bladzijde blijft er voor de lezer maar één conclusie over: Jeen was een fenomeen.

Nog geen Elfstedentochtkoorts in rayon Sneek

Laatste Stuiver
Laatste Stuiver

Vroeger toen mijn leeftijd nog uit één cijfer bestond, droomde ik van een glorieuze Elfstedentocht op m’n houtjes. Dat werd gevoed door een boek over de tocht uit 1963 waar ik me helemaal in kon verliezen.
Foto’s van mannen met ijs aan de wenkbrauwen, blauwe lippen en kranten in de broek. Dat van die blauwe lippen was m’n eigen verbeelding omdat de foto’s in zwart-wit waren.
Elfstedentochtfoto’s horen in zwart-wit, net als foto’s van het strand op de Bahama’s  blauw-wit horen te zijn met hier en daar het groen van een palmboom.

Het kwam er niet van omdat het nog jaren duurde voordat de tocht weer gereden werd en mijn ambities niks meer met schaatsen te maken hadden.

Maar genoeg over het verleden. Twee dagen vorst zorgt ervoor dat de Elfstedentochtkoorts weer toeslaat. Tijd voor een inspectie in rayon Sneek.

Een voorzichtig ijslaagje in de Zwette is net genoeg om een enkele eend te dragen. De bocht onder de Laatste Stuiver is altijd één van de zwakke plekken in dit rayon. Voor de laatste tocht kropen brandweermannen het ijskoude water in om als ijschirurgen de boel dicht te plakken. Onnodig te vermelden dat het hier nog volledig open ligt.

Dat geldt ook voor de Looxmagracht en in de Kolk klotst het water nog gezellig tegen de Waterpoort aan. Kortom, de koorts is hier nog op lichaamstemperatuur, maar ik heb voor de zekerheid de ventilatiegaten onder in de muren van mijn huis dichtgemaakt want het is wel verrekte koud met die wind. Voorlopig houd ik het bij het boek over de tocht uit 1963.

Hoe is de stand in uw rayon? Laat het ons weten.